Đục thủy tinh thể là một trong những nguyên nhân gây mù hàng đầu thế giới. Phù hoàng điểm dạng nang (PCME Pseudophakic Cystoid Macular Edema) là một biến chứng hay gặp sau phẫu thuật. Mặc dù tỉ lệ PCME đã giảm do phương pháp mổ tiên tiến, vết mổ nhỏ, nhưng vẫn là một nguyên nhân dẫn tới giảm thị lực. Nguyên nhân gây PCME chưa được rõ ràng nhưng có nhiều gỉa thuyết đưa ra do viêm hậu phẫu. Các cytokines gây viêm và các chất trung gian làm tổn thương hàng rào máu thủy dịch, gây giãn mạch, phù hoàng điểm. Các yếu tố khác như rách bao sau, thoát dịch kính, tổn thương mống mắt …làm tăng nguy cơ xuất hiện phù hoàng điểm dạng nang.
Phù hoàng điểm dạng nang thường xuất hiện sau 4-6 tuần sau phẫu thuật. Phù này thường tự khỏi, khoảng 1-3% còn tồn tại, tương ứng với lâm sàng hội chứng PCME . Mặc dù chụp mạch võng mạc huỳnh quang được sử dụng làm tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán , nhưng hiện nay chụp cắt lớp võng mạc là phương pháp thường được dùng do không xâm lấn và dễ dàng theo dõi tiến triển bệnh.
Nghiên cứu được thực hiện tại viện nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng New Zealand năm 2018
Nghiên cứu cho thấy sự thay đổi của tổng độ dày võng mạc, tổng thể tích võng mạc và các lớp võng mạc sau phẫu thuật đục thủy tinh thể. Nghiên cứu trên 32 mắt của 32 bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật đục thủy tinh thể phương pháp phaco có đặt kính nội nhãn. Thời gian phaco và năng lượng phaco được nghiên cứu ghi nhận lại. Độ dày và tổng thể tích võng mạc được đánh quá qua OCT (chụp cắt lớp võng mạc). Các dữ liệu nghiên cứu được đánh giá tại ngày thứ 1, 7, 30, 90 và 180 sau phẫu thuật. Kết quả cho thấy tổng độ dày võng mạc, tổng thể tích võng mạc và các lớp võng mạc giảm sau ngày đầu tiên phẫu thuật, tăng dần sau 1 tuần, 1 tháng và 3 tháng; rồi tiếp tục giảm dần sau 6 tháng, tuy nhiên không trở về đúng như giá trị ban đầu. Lớp biểu mô sắc tố võng mạc và lớp rối ngoài ít thay đổi nhất. ghi nhận sự tương quan của thời gian phaco, năng lượng phaco với sự thay đổi lớp thế bào ganglion võng mạc trong bán kính 1mm, lớp hạt trong trong bán kính 1-3mm trên chụp OCT vùng hoàng điểm. Kết luận cho thấy cần thời gian dài hơn 6 tháng để hoàng điểm trở về độ dày ban đầu sau phẫu thuật phaco.
Nguồn tham khảo: Clinical study: The effects of uncomplicated cataract surgery on retinal layer thickness – Journal of Ophthamolody Volume 2018
