Đục bao sau sau phẫu thuật tán nhuyễn thủy tinh thể
Khoa Tổng hợp – BV Mắt TPHCM
Đây là một trong những biến chứng phổ biến nhất sau phẫu thuật tán nhuyễn thủy tinh thể vì nó chiếm đến 50% trường hợp xảy ra trong vòng 2-3 năm. Đục bao sau xảy ra do những biểu mô của thủy tinh thể còn sót lại trong túi bao sau phẫu thuật, chúng tăng sinh phát triển, chuyển dạng thành nguyên bào sợi và di chuyển ra khắp bao sau. Một số ít bao thủy tinh thể vẫn có thể duy trì được trong vòng nhiều năm ngay cả khi có sự tăng sinh chuyển dạng của tế bào thủy tinh thể còn sót lại.
(Nguồn: oclvision)
Trong những nghiên cứu nuôi cấy gần đây cho thấy, chỉ vài ngày sau phẫu thuật thì những tế bào còn sót lại trong bao thủy tinh thể sẽ tăng sinh phát triển rộng khắp bề mặt bao sau. Có hai dạng chính là dạng chuỗi hạt elsching’s và dạng mô sợi. Người ta cho rằng nguyên nhân là do tế bào còn sót lại vùng xích đạo là chủ yếu gây ra đục bao sau vì chúng có hoạt động phân bào nhiều nhất (đặc biệt chúng dễ chuyển thành dạng chuỗi hạt elsching’s). Tuy nhiên đối với tình trạng đục bao trước do biểu mô thủy tinh thể trong giai đoạn phôi thai thì vai trò của những tế bào này lại khộng rõ rệt. Sau phẫu thuật những tế bào biểu mô sợi thủy tinh sẽ tăng biểu hiện của chuỗi alpha-actin cơ trơn. Đây là chất nhận diện của sự biệt hóa thành tế bào cơ sợi nguyên phát và đóng vai trò quan trọng xuất hiện mô sợi sau phẫu thuật. Những tế bào biểu mô sợi thủy tinh vẫn có thể phát triển trong môi trường ít chất dinh dưỡng (chỉ có ít amino acid) nhưng sự phát triển chúng vẫn diễn ra thuận lợi. Hơn nữa, tình trạng đục bao sau thường thấy nhiều hơn ở bệnh nhân tiểu đường và viêm màng bồ đào; trong đó biến đổi dạng xơ sợi xuất hiện nhiều hơn dạng chuỗi hạt. Điều này cho thấy các cytokines và các yếu tố phát triển growth-factor đóng vai trò quan trọng phát triển mô sợi thể thủy tinh sau phẫu thuật.
Những tiến bộ trong kỹ thuật phẫu thuật có tác động rất ít trong cải thiện đục bao sau tuy nhiên kích thước của lỗ xé bao trước lại cho thấy tác động có lợi hạn chế đục bao sau. Ngoài ra một số nghiên cứu cho thấy chất liệu và hình dạng thủy tinh thể nhân tạo cũng góp phần dự phòng đục bao sau.
