709

TIÊM FILLER VÀ BIẾN CHỨNG.

BS. Hồ Thị Thu Giang

Biến chứng mắt do tiêm chất làm đầy xuất hiện với tỉ lệ thấp, # 100 ca biến chứng mắt được ghi nhận trên toàn thế giới (2018). Các chất làm đầy ( fillers ) được sử dụng trong thẩm mỹ vùng mặt khá đa dạng: mỡ tự thân (autologous fat) , hyaluronic acid, collagen, paraffin, calcium hydroxylapatite…..

Chất làm đầy có thể được tiêm rất nhiều vị trí trong thẩm mỹ nội khoa, dựa trên các báo cáo ca lâm sàng trong y văn, một số các tị trí tiêm vùng mặt nguy cơ cao như : Giữa chân mày (38,8%), mũi (25,5%), nếp gấp mũi má (13,3%), trán (12,2%) [5],[10],[12].

       Hình 8. Vị trí tiêm vùng mặt nguy cơ cao

1.CƠ CHẾ BỆNH SINH :

Động mạch mắt có hai nhánh tận là động mạch trên ổ mắt và động mạch trên ròng rọc, đồng thời cho các nhánh thông nối với các nhánh tận của động mạch góc [7]. Động mạch thái dương nông cũng cho nhánh thông nối với các động mạch nằm trong hốc mắt [8].

Hình 9. Giải phẫu mạch máu vùng mặt

Khi chất làm đầy xuất hiện trong các mạch máu trên có thể làm thuyên tắc tại điểm động mạch mắt. Hiện tượng mất thị lực đột ngột xuất hiện khi có sự ngược dòng và tiếp tục di chuyển của chất làm đầy trong mạch máu, xảy ra khi áp lực bơm pít tông vượt quá áp suất tâm thu, và lượng chất làm đầy đủ nhiều trong lòng mạch. Thể tích trung bình của động mạch trên ròng rọc đoạn từ trán đến đỉnh hốc mắt dao động từ 0,04–0,12mL [9], do đó lượng chất làm đầy không được vượt quá 0,1mL tại các điểm tiêm quan trọng vùng mặt tương ứng. Các tác giả khuyến cáo nên tiêm với đầu kim nhỏ ( 25G), áp lực bơm pít tông thấp, và nên tiêm nhiều vị trí, mỗi vị trí lượng chất làm đầy không được vượt quá 0,1mL [1],[4],[6],[7],[11]

Hình 10. Cơ chế bệnh sinh hiện tượng thuyên tắc mạch do chất làm đầy

2.PHÂN LOẠI

  • Tắc động mạch mắt
  • Tắc động mạch mi sau
  • Tắc động mạch trung tâm võng mạc
  • Tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc
  • Thiếu máu thần kinh thị trước
  • Thiếu máu thần kinh thị sau

    3.TRIỆU CHỨNG
  • Đau : đột ngột, vùng mắt, đầu, mặt
  • Mất thị lực : liệt vận nhãn, viêm bán phần trước, tắc mạch võng mạc
  • Tai biến mạch máu não : rối loạn ngôn ngữ, liệt nửa người.

Hình 11. Triệu chứng lâm sàng của biến chứng mắt do tiêm chất làm đầy

4.CẬN LÂM SÀNG:

  • MRI sọ não – hốc mắt : tất cả bệnh nhân có biến chứng mắt do tiêm Filler đều nên được chụp để loại trừ tai biến mạch máu não.
  • OCT
  • Thị trường

5.ĐIỀU TRỊ :

Khẩn cấp trong vòng 90 phút đầu tiên sau tai biến.

  1. Giảm nhanh áp lực nội nhãn :
  • Thuốc hạ áp tại chỗ : C. Timolol 0.5 % x 2 lần/ ngày
  • Thuốc hạ áp toàn thân : Truyền Mannitol 20% (Osmofundin 20%) 1g/1kg cân nặng, truyền nhanh 60-100 giọt/ phút – IV
  • Massage mắt : BN nằm ngửa, ấn lòng bàn tay lên nhãn cầu 15 giây rồi thả tay nhanh đột ngột. Lặp lại mỗi 5 phút.
  • Thở Oxy cao áp.
  1. Aspirin 325 mg 1 viên uống / ngày
  2. Trong 4 giờ đầu tiên sau tai biến : Hyaluronidase tiêm quanh nhãn cầu ( 300 UI ) và hậu cầu ( 450 UI).
  3. BN có triệu chứng nhồi máu não : Hội chẩn chuyên khoa Nội Thần Kinh, điều trị thuốc kháng đông Enoxaparin hoặc Heparin IV. [1],[4],[6],[7],[11],[20],[21]

    6.THEO DÕI:

  • Thị lực.
  • Nhãn áp.

Hình 12. Phác đồ xử trí biến chứng mắt do tiêm chất làm đầy

    7. PHÒNG NGỪA

  • Tiêm chậm, áp lực bơm thấp
  • Mỗi vị trí tiêm không quá 0.1mL
  • Hút ngược xylanh trước khi tiêm
  • Sử dụng xylanh kích thước nhỏ (25G)
  • Thận trọng trên BN đã phẫu thuật/ chấn thương trước đây
  • Digital compression: Dùng tay ấn vùng bờ hốc mắt dưới góc trong khi tiêm Filler vùng mũi

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.Lazzeri D, Agonstini T, Figus M, et al. Blindness following cosmetic injections of the face. Plastic Reconstructive Surgery, 2012 April; 129(4):995–1012.
2. von Bahr G. Multiple embolisms in the fundus of an eye after an injection in the scalp. Acta Ophthalmol (Copenh.) 963;41:85–91.
3. Zhu GZ, Sun ZS, Liao WX, et al. Efficacy of retrobulbar hyaluronidase injection for vision loss resulting from hyaluronic acid filler embolization. Aesthetic Surg J 2017;38(1):12–22.
4. Szantyr A, Orski M, Marchewka I, et al. Ocular complications following autologous fat injections into facial area: case report of a recovery from visual loss after ophthalmic artery ccclusion and a review of the literature.Aesthetic Plast Surg. 2017; 41(3):580–584.
5. Park KH, Kim YK, Woo SJ. Iatrogenic occlusion of the ophthalmic artery after cosmetic facial filler injections.JAMA Ophthalmol.2014;132(6):714–723.
6. Yujin M, Sangjun Y, Jeong JH, et al. The classification and prognosis of periocular complications related to blindness following cosmetic filler injection. Plastic and Recon Surg. 2017;140(1):61–64.
7. Loh KTD, Chua JJ. Prevention and management of vision loss relating to facial filler injections. Singapore Med J.2016;57(8):438–443.
8. Tansatit T, Moon HJ, Apinuntrum P, Phetudom T.Verification of embolic channel causing blindnessfollowing filler injection. Aesthetic Plast Surg.2015;39(1):154–161.
9. Khan TT, Colon-Acevedo B, Mettu P, et al. An anatomical analysis of the supratrochlear artery: considerations in facial filler injections and preventing vision loss. Aesthetic Surg J.2017;37(2):203–208.
10. Woo SJ, Park SW, Park KH, et al. Iatrogenic retinal artery occlusion caused by cosmetic facial filler injections. Am J Ophthalmol. 2012;154(4):653–662.
11. Carle MV, Roe R, Novack R, Boyer DS. Cosmetic facial fillers and severe vision loss. JAMA Ophthalmol. Epub March 06,
2014. doi:10.1001/jamaophthalmol.2014.498.
12. Belezany K, Carruthers JDA, Humphrey S, Jones DJ. Avoiding and treating blindness from fillers: a review of the world literature. Dermatologic Surg. 2015;41: 1097–1117
13. Townshend A. Blindness after facial injection. J Clin Aesthet Dermatol. 2016;9(12):E5–E7. Epub 2016 Dec 1.
14. Hu XZ, Hu JY. Posterior ciliary artery occlusion caused by hyaluronic acid injections into the forehead. Medicine (Baltimore). 2016 Mar;95(11):e3124. doi: 10.1097/ MD.0000000000003124.
15. Hazani R, Yaremchuk MJ. Correction of posttraumatic enophthalmos. Arch Plast Surg. 2012;39:11–17.
16. Lohn JW, Penn JW, Norton J, Butler PE. The course and variation of the facial artery and vein: implications for facial transplantation and facial surgery. Ann Plast Surg. 2011 Aug;67(2):184–188.
17. Fraser SG, Adams W. Interventions for acute non-arteritic central retinal artery occlusion. Cochrane Database Syst
Rev. 2009 Jan 21;(1):CD001989. doi: 0.1002/14651858. CD001989.pub2.
18. Prado G, Rodriguez-Feliz J. Ocular pain and impending blindness during facial cosmetic injections: Is your office
prepared? Aesth Plast Surg. 2017;41:199–203.
19. Baker DL. Gentle, prolonged ocular massage can restore vision after retinal artery occlusion. Healio.com website.
Ocular Surgery News U.S. Edition. July 1, 2004.

20.Chestnut C. Restoration of visual loss with retrobulbar hyaluronidase injection after hyaluronic acid filler.
Dermatol Surg. 2018;44(3):435–437.
21. Tansatit T, Apinuntrum P, Phetudom T. An anatomic basis for treatment of retinal artery occlusions caused by hyaluronic acid injections: a cadaveric study. Aesthetic Plast Surg. 2014;38(6):1131–1137.

BÀI VIẾT LIÊN QUANXEM THÊM