Đại dịch Covid-19 đang diễn ra vô cùng phức tạp trên thế giới. Ngay lúc này, việc xét nghiệm để phát hiện sớm và chính xác tác nhân gây bệnh là điều cấp thiết. Chính vì vậy, chúng tôi sẽ giúp bạn tìm hiểu về cách lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 thông qua bài viết dưới đây.
1. Đối tượng lấy mẫu xét nghiệm
SARS-CoV-2 là loại virus gây nên bệnh viêm phổi cấp ở người. Đồng thời, virus này còn có khả năng lây lan từ người sang người thông qua dịch tiết của cơ thể người bệnh. Dưới đây là những trường hợp cần lấy mẫu xét nghiệm do Bộ Y tế đưa ra chỉ định.
Người xuất hiện một trong các triệu chứng như: sốt, ho, đau họng, khó thở, viêm phổi, đồng thời có một trong các yếu tố dịch tễ sau:
-
Người đã từng đến/ đi qua /ở/về từ quốc gia hoặc vùng lãnh thổ có ghi nhận ca mắc Covid-19 lây truyền nội địa, theo thông tin của Tổ chức Y tế thế giới trong vòng 14 ngày kể từ ngày nhập cảnh.
-
Đã từng đến/đi qua/ở/về từ vùng dịch tại Việt Nam trong vòng 14 ngày trước khi bệnh khởi phát. Ổ dịch ở đây có thể hiểu là một nơi ghi nhận 01 ca bệnh xác định trở lên.
-
Người tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh hoặc nghi ngờ nhiễm trong 14 ngày trước khi khởi phát bệnh.
Giải thích: Người tiếp xúc gần có nghĩa là người có tiếp xúc với ca bệnh xác định hoặc ca bệnh nghi ngờ ở khoảng cách 2 mét trong thời kỳ mắc bệnh. Những trường hợp được khuyến cáo làm xét nghiệm Covid-19:
-
Đối tượng ở cùng với người nhiễm bệnh hoặc người nghi ngờ nhiễm trong khoảng 14 ngày trước khi bệnh khởi phát.
-
Các trường hợp tiếp xúc gần, đứng gần dưới 2m với người bị nhiễm bệnh hoặc ca bệnh nghi ngờ trong thời kỳ mắc bệnh. Ví dụ đồng nghiệp cùng làm một phòng, bạn bè cùng đi vui chơi, ăn uống, ngồi cạnh nhau khi tham gia các phương tiện giao thông công cộng,…
Khi có thông báo của Bộ Y tế về việc thực hiện cách ly, nếu bạn là đối tượng trên thì cần đến ngay cơ sở y tế để thực hiện xét nghiệm.
Người tiếp xúc gần với ca bệnh xác định trên máy bay đều được chỉ định cách ly và thực hiện cách lấy mẫu xét nghiệm Covid-19
2. Các nguyên tắc thực hiện lấy mẫu xét nghiệm
Phòng ngừa lây nhiễm Covid-19 qua: tiếp xúc với bệnh phẩm; những người tiếp xúc với người bệnh trong quá trình lấy, bảo quản, đóng gói, vận chuyển các bệnh phẩm của người nhiễm; hoặc nghi ngờ nhiễm Covid-19 là mục đích được đặt lên hàng đầu. Để tránh phát tán nguồn bệnh, đảm bảo an toàn cho nhân viên y tế, khi thực hiện cách lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 cần tuân thủ các nguyên tắc dưới đây:
Yêu cầu về người thực hiện lấy mẫu, bảo quản, đóng gói và vận chuyển bệnh phẩm của người nghi ngờ nhiễm hoặc nhiễm Covid-19
Người tiến hành lấy mẫu
Người tiến hành lấy mẫu, bảo quản, đóng gói, vận chuyển bệnh phẩm phải là nhân viên y tế đã được đào tạo, có kỹ năng thực hành thành thạo các hướng dẫn cách phòng ngừa lây nhiễm.
Đồng thời, các nhân viên y tế phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn sinh học trong thu thập, bảo quản, đóng gói và vận chuyển bệnh phẩm lây truyền qua máu, lây truyền các tác nhân qua đường không khí và đường tiếp xúc. Ngoài ra, người thực hiện phải biết cách sử dụng thành thạo và đúng quy định các phương tiện phòng hộ cá nhân, có khả năng phát hiện và đánh giá nguy cơ lây nhiễm cho cá nhân.
Nhân viên y tế thực hiện lấy mẫu bệnh phẩm phải sử dụng thành thạo phương tiện phòng hộ cá nhân
Yêu cầu về dụng cụ
Dụng cụ được dùng để lấy, bảo quản, đóng gói và vận chuyển mẫu bệnh phẩm chỉ nên sử dụng một lần và tiêu hủy ngay sau khi sử dụng. Nếu tái sử dụng, dụng cụ phải được khử khuẩn, tiệt khuẩn đúng quy định, phải có bồn xử lý riêng để tránh lây nhiễm sang các dụng cụ của người bệnh khác. Dụng cụ dùng riêng cho mỗi người bệnh phải được thu gom và xử lý riêng.
Dụng cụ lấy mẫu bệnh phẩm chỉ nên sử dụng một lần và tiêu hủy ngay sau khi sử dụng
3. Chuẩn bị các phương tiện trước khi lấy mẫu
Trước khi thực hiện cách lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 cần phải chuẩn bị những phương tiện dưới đây:
Phương tiện phòng hộ cá nhân
– Bộ quần áo chống dịch sử dụng một lần, tấm choàng hoặc mũ trùm che kín đầu, cổ bằng chất liệu không thấm nước.
– Kính bảo hộ hoặc tấm kính trong suốt che toàn bộ khuôn mặt.
– Khẩu trang có bộ phận lọc hiệu lực cao hoặc khẩu trang có hỗ trợ trợ thở.
– Găng tay gồm hai lớp, lớp trong cùng là găng tay y tế luôn giữ sạch sẽ và tránh tiếp xúc với dụng cụ bẩn
– Ủng cao su hoặc giày chống thấm cổ cao.
– Dung dịch vệ sinh tay chứa cồn hoặc xà phòng.
Các y bác sĩ đang tiến hành lấy mẫu xét nghiệm
Dụng cụ lấy bệnh phẩm
– Ống môi trường vận chuyển virus (VTM, UTM) có 3ml môi trường.
– Đè lưỡi.
a) Dụng cụ để lấy bệnh phẩm máu:
– Dây garo, bông, cồn.
– Bơm tiêm vô trùng 10ml.
– Type lấy máu bên trong có chứa chất chống đông.
b) Dụng cụ để lấy bệnh phẩm hô hấp:
– Tăm bông cán mềm, tăm bông cán cứng và cốc nhựa đều được vô trùng.
– Nước muối sinh lý.
– Dụng cụ y tế.
c) Dụng cụ để đóng gói, bảo quản và vận chuyển bệnh phẩm:
– Túi nilon, hộp nhựa có nắp vặn kín để đóng gói bệnh phẩm.
– Bình lạnh để bảo quản mẫu bệnh phẩm.
– Thùng vận chuyển mẫu bệnh phẩm.
– Băng gạc có tẩm chất sát trùng để xử lý khi bệnh phẩm bị tràn ra ngoài.
4. Cách lấy mẫu xét nghiệm Covid-19
Trước khi tiến hành xét nghiệm sàng lọc, cách lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 được thực hiện như sau:
Bước 1: Chuẩn bị
Nhân viên y tế trước khi tiến hành lấy mẫu cần mặc phương tiện phòng hộ cá nhân đúng cách, phải đeo khẩu trang N95 và mang hai lớp găng tay.
Bước 2: Lấy mẫu
Tiến hành lấy các bệnh phẩm bao gồm:
– Lấy 1 mẫu máu 3 – 5 ml, có chất chống đông EDTA: Dùng một kim tiêm vô trùng lấy 3 – 5ml máu tĩnh mạch rồi đưa vào type có chất chống đông EDTA và bảo quản ở nhiệt độ 4oC trong vòng 24 giờ.
– 1 mẫu dịch: 1 que lấy mẫu dịch đường hô hấp trên, 1 que lấy mẫu dịch đường hô hấp dưới.
Bệnh phẩm đường hô hấp trên:
– Dịch tỵ hầu: Dùng tăm bông cán mềm vô trùng đưa nhẹ vào 1/2 cánh mũi đến dái tai cùng phía. Giữ tăm bông tại chỗ trong vòng 5 giây rồi xoay tròn từ từ sau đó rút tăm ra đặt vào ống đựng bệnh phẩm chứa môi trường vận chuyển.
– Dịch họng: Dùng dụng cụ y tế đè lưỡi bệnh nhân, lấy tăm bông khoe và miết vào sâu bên trong vùng họng để lấy dịch. Cất giữ que tăm bông vào ống vận chuyển để bảo quản.
– Dịch súc họng: Cho người bệnh súc họng với 10ml nước muối sinh lý và thu dịch súc họng đó.
Bệnh phẩm đường hô hấp dưới:
– Đờm.
– Dịch nội khí quản: Đặt một ống hút dịch theo đường nội khí quản và dùng tiêm hút dịch nội khí quản theo đường ống đã đặt thì thu được dịch nội khí quản. Sau đó bỏ dịch này vào ống chứa môi trường bảo quản virus.
– Tổ chức phổi, phế quản và phế nang.
Hai que mẫu dịch để chung với nhau trong một ống môi trường vận chuyển virus được phát sẵn.
* Lưu ý: Sau khi đã lấy mẫu bệnh phẩm thì cần ghi rõ họ tên, tuổi, địa chỉ của người bệnh, loại bệnh phẩm và ngày lấy mẫu trên tuýp đựng bệnh phẩm.
Cách lấy mẫu xét nghiệm Covid-19
Bước 3: Bảo quản
Bệnh phẩm sau khi thu thập được cần chuyển đến phòng xét nghiệm trong thời gian ngắn nhất:
-
Bệnh phẩm được bảo quản tại 2 – 8oC nếu vận chuyển đến phòng xét nghiệm không quá 48 giờ sau khi thu thập.
-
Nếu bệnh phẩm vận chuyển đến phòng xét nghiệm chậm hơn 48 giờ sau khi thu thập thì nên bảo quản ở nhiệt độ -70oC.
-
Bệnh phẩm máu toàn phần có thể bảo quản tại 2 – 8oC trong 5 ngày.
Lưu ý: Bệnh phẩm không được bảo quản tại ngăn đá của tủ lạnh hoặc ở nhiệt độ -20oC.
Bước 4: Đóng gói và vận chuyển
– Bệnh phẩm phải được gói kỹ trong 3 lớp bảo vệ đảm bảo an toàn sinh học, tuân theo quy định của tổ chức Y tế thế giới.
+ Lớp trong cùng: Là type chứa bệnh phẩm, có nắp kín và đậy nắp đúng cách không để bệnh phẩm tràn ra ngoài.
+ Lớp giữa: Là giá xốp hoặc giá nhựa để giữ cho bệnh phẩm luôn thẳng đứng.
+ Lớp ngoài cùng: Là hộp nhựa cứng, có nắp đậy, trên hộp có dán nhãn nguy hại sinh học.
– Thùng vận chuyển bệnh phẩm phải chắc chắn, có nắp đậy kín và có khả năng giữ nhiệt.
– Các bước đóng gói để vận chuyển bệnh phẩm:
+ Đậy kín nắp type chứa bệnh phẩm và bọc bên ngoài bằng giấy thấm.
+ Đặt type vào túi hoặc lọ có nắp kín, rồi bọc ngoài túi một lớp giấy thấm hoặc bông thấm nước có chứa chất tẩy trùng. Sau đó, tiếp tục đặt túi chứa bệnh phẩm này cùng với phiếu thu thập bệnh phẩm vào túi nilon thứ 2 và buộc chặt.
+ Cuối cùng chuyển vào phích lạnh, bên ngoài có vẽ logo của tổ chức Y tế thế giới.
* Lưu ý: Trong quá trình vận chuyển, không được để type bệnh phẩm bị đổ ra ngoài. Cần gửi kèm theo phiếu yêu cầu xét nghiệm có đầy đủ thông tin theo quy định.
Việc sử dụng các phương pháp xét nghiệm chuyên biệt để phát hiện và sàng lọc các nghi ngờ phơi nhiễm là phương án phòng tránh và khắc phục dịch hiệu quả. Tuy nhiên, cách lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 cần thực hiện đúng quy trình, trên những dụng cụ đảm bảo yêu cầu để đảm bảo kết quả thu được chính xác.
Nguồn: internet
