NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP CHẤN THƯƠNG MẮT DO ĐÈN PIN
BS. Phạm Thị Ngọc Tiên
Hàng năm, tại khoa Mắt Nhi – Bệnh viện Mắt TPHCM có không ít trường hợp trẻ bị chấn thương mắt do tai nạn sinh hoạt hoặc nô đùa, đa số là trẻ nhỏ, thường do sự bất cẩn của các bé hoặc do sự chủ quan của người lớn trong việc chăm nom các bé. Các tổn thương ở mắt gây ra do chấn thương rất đa dạng về hình thức và độ phức tạp, có thể từ đơn giản như bầm da mi đến phức tạp tới mức phải bỏ mắt. Gần đây, Khoa Mắt Nhi – Bệnh viện Mắt TPHCM đã tiếp nhận và điều trị cho một trường hợp bé gái 5 tuổi bị tụ máu hốc mắt, gây ra bởi một loại vật dụng quen thuộc và rất thường gặp trong mỗi gia đình – đèn pin.
Bệnh nhi N.M.G.H (5 tuổi, Tây Ninh) đã đến khám bệnh viện Mắt thành phố Hồ Chí Minh trong tình trạng mắt trái sưng bầm. Theo bà của bé khai bệnh, tai nạn xảy ra bất ngờ khi bé và em gái 3 tuổi đang chơi cùng nhau trong phòng ngủ. Lúc ấy, 2 chị em đang cùng dành một món đồ chơi là đèn pin đội đầu của bố thì em gái thả tay cầm đầu đèn pin, làm đầu đèn pin bật ngược, bắn vào mắt trái bé H. Sau tai nạn, người nhà không thấy mắt trái bé H. có gì bất thường nên đã bỏ qua. Ngày hôm sau mi dưới mắt trái bé xuất hiện vết bầm da. Vết bầm đậm và lớn nên bà đưa bé đi khám mắt tại một phòng khám gần nhà. Bé được cho thuốc uống và nhỏ mắt trong 2 ngày. Tuy nhiên đến ngày thứ 3, bà thấy mắt trái bé bắt đầu lồi ra ngoài nên đưa bé đi khám tại bệnh viện Mắt thành phố Hồ Chí Minh.
Hình 1: Đèn pin đội đầu với phần đầu đèn to, cứng và phần dây thun co giãn (Nguồn: Internet)
Tại đây, các bác sĩ ghi nhận thị lực mắt trái bé H. là 3/10, tăng lên 6/10 khi nhìn qua kính lỗ (so với thị lực mắt phải 10/10), nhãn áp tăng nhẹ 23 mmHg, tụ máu mi mắt trên và dưới, nhãn cầu lồi lệch trục, mắt nhắm không kín, giới hạn vận nhãn tất cả các hướng, phù gai thị độ 1 – 2. Trên siêu âm mắt và CT Scan, bác sĩ ghi nhận hình ảnh khối máu tụ trong hốc mắt có kích thước 19.2 x 30 mm, nằm trong chóp cơ, chèn ép thị thần kinh và đẩy nhãn cầu ra trước, xuống dưới.
Bé H. được chỉ định nhập viện khoa Mắt Nhi và điều trị với các thuốc kháng viêm, hạ nhãn áp, tan máu đông và nước mắt nhân tạo. Khối máu có kích thước lớn với dấu hiệu chèn ép thần kinh thị, có chỉ định phẫu thuật, tuy nhiên lại nằm ở khá sâu trong hốc mắt, ở vị trí khó can thiệp. May mắn thay, sau 2 ngày theo dõi, mi mắt bé H. giảm sưng, nhãn cầu bắt đầu vận nhãn được các hướng tuy còn khó khăn, nhãn áp được kiểm soát, thị lực cải thiện (từ 3/10 lên 5/10), nên bé được tiếp tục điều trị nội khoa.
Tình trạng bé sau 11 ngày nằm viện có tiến triển tốt hơn, thị lực tăng lên 6/10, vận nhãn được các hướng, có giảm hạn chế nhìn lên, siêu âm kiểm tra thấy khối máu tụ giảm kích thước còn khoảng 16 x 24 mm, do đó bé được cho xuất viện và tiếp tục theo dõi ngoại trú.
Trên thực tế, các tình huống xảy ra với chấn thương mắt gây ra do vật tù có thể rất đa dạng về nguyên nhân (như quả bóng tennis, bi, ná, … ở bé H. là đầu đèn pin), và đa dạng về kiểu tổn thương (tụ máu mi, tụ máu hốc mắt, xuất huyết tiền phòng, xuất huyết dịch kính, bệnh lý thị thần kinh sau chấn thương…). Chấn thương vùng mắt không những gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ, nếu nghiêm trọng còn có thể gây giảm thị lực, hay mất thị lực không hồi phục như trong trường hợp bệnh lý thần kinh thị sau chấn thương. Đặc biệt, với trẻ nhỏ đang còn trong quá trình hoàn thiện chức năng thị giác, bất kì một tổn thương nào làm giảm thị lực cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thị giác và chất lượng cuộc sống sau này của bé. Vì vậy, gia đình và nhà trường nên giáo dục các bé ý thức tự bảo vệ sức khoẻ bản thân. Với các bé nhỏ chưa biết cách bảo vệ mình, người thân và người chăm sóc nên dành cho các bé một sự quan tâm cẩn thận nhất định. Khi có tai nạn xảy ra, nên đưa các bé đi khám và điều trị kịp thời, nhằm tránh các biến chứng, hậu quả xấu về sau.
